Yumurtalık kisti

Yumurtalık kisti, birçok kadın için endişe verici ve bunun kötü huylu (kanser) olabileceği düşüncesini taşıyabilir ancak yumurtalık kisti nadiren kötü huylu olabilir.

Her kadında 2 yumurtalık bulunur ve her ay yumurtalıklardan birinden bir adet yumurta hücresi atılır. Yumurta hücreleri, yumurtalık içinde içi sıvıyla dolu bir kese içinde büyür ve olgunlaşır. Bu sıvı dolu keseye follikül denir.

Yumurtalık kistinin belirtileri nelerdir?

Kadınların, yumurtalığında kisti olmasına rağmen normalde bir şikayeti yoktur. Bu yüzden birçok kadın genellikle başka bir neden ile doktora başvurulduğunda teşhis tesadüfen konulur. Bununla birlikte, yumurtalık kistlerine bağlı sık kasık ağrısı ve alt karın bölgesinde baskı hissi belirti verir. Ağrı her zaman olmayabilir ara ara gelebilir. Ayrıca düzensiz adetin yumurtalık kistleri ile bir ilişkisi de olabilir.

Naidr de olsa yumurtalık kistleri karın içinde patlayabilir ya da yumurtalığın kendi etrafında dönmesine sebep olabilir. Böyle bir durumda çok şiddetli ve genellikle geçmeyen kasık ve karın ağrısına sebep olurlar.

Yumurtalık kisti neden oluşur?

Birden fazla nedeni olabilir ancak en sık nedenleri:

• Çikolata kisti: Endometriozis hastalığına bağlı olarak yumurtalık içinde eski kan birikimi meydana gelir ve bu kist çikolata kisti (endometrioma) olarak isimlendirilir. Çikolata kisti genellikle iyi huylu olmasına rağmen şiddetli kasık ağrısı yapabilir veya gebe kalmayı güçleştirebilir.
• Dermoid kist: Özellikle ilk 30 yaş içinde sık rastlanan yumurtalık kistlerinden birisidir. Diğer kistlerden farklı olarak içinde kemik, kıl, diş ve yağ dokusu bulunabilir. İyi huylu bir kist olmasına rağmen, yumurtalığın kendi etrafında dönmesine ve yumurtalığa olan kan akımının bozulmasına sebep olabilir. Böyle bir durumda acilen ameliyat gerekir. Kist çıkartılıp yumurtalığın tekrar eski haline döndürülmesine gerekir. Ancak işlem için geç kalınırsa, yumurtalığın tamamen alınması gerekebilir.
• Follikül kisti: Follikül kist kadınlarda en sık gözlenen yumurtalık kistidir. Follikül, yumurta hücresinin içinde büyüyüp olgunlaştığı içi sıvı dolu keseye verilen isimdir. Bu sıvı dolu kese, adet ortasında yırtılır ve yumurta hücresi atılır. Eğer yumurta atılmaz ise kese büyümeye devam eder ve yumurtalık içinde kist meydana gelir.
• Gebelik: Gebelik oluştuğunda follikül içindeki hücreler form değiştirerek içi sarımsı renkte bir madde ile dolu bir kist gelişir ve kist bebeğin anne rahmine tutunması için gereken hormonları salgılayarak birkaç ay içinde kendiliğinden de yok olur.
• Kanamalı kist: Follikülün yırtılmasının ardından bazı kadınlarda yumurtalık içine kanama meydana gelebilir. Yumurtalık içinde içi kan ile dolu bir kesecik oluşur.
• Enfeksiyona bağlı kist: Yumurtalıkları ve tüpleri içine alan enfeksiyonlarda karın içinde apse gelişimi ve kist meydana gelebilir. Bu durumda hastanın yaygın karın ve kasık ağrısı ile beraber yüksek ateşi de olur. Kan testlerinde enfeksiyona ait bulgular da gözlenir.
• Polikistik over (PCOS): Polikistik over hastasında yumurtalık içerisinde, küçük boyutlarda birçok kist bulunur. Bu hastalarda her ay yumurta hücresi gelişimi olmadığından, adet düzensizlikleri, sivilce oluşumu, tüylenme ve gebe kalma da güçlük ortaya çıkabilir. Polikistik over sendromunda mevcut kistler tedavi edilemez ancak ortaya çıkan belirti ve şikayetlere yönelik tedavi uygulanır.

Yumurtalık kisti nasıl teşhis edilir?

Yumurtalık kisti ultrason ile ile tespit edilir. Özellikle evli ya da ilişkisi olan kadınlarda vajina içinden yapılan ultrason sonucu teşhisi yapılır. Bekar kadınlarda ise karından yapılan ultrason ile tanı konulabilir. Ultrason karından yapılacak ise yumurtalıkların diğer karın içi organlardan ayırt edilebilmesi için idrara sıkışık olmak gerekir. Yumurtalık kistleri için ihtiyaç olur ise tomografi (CT) veya manyetik rezonans incelemeye ihtiyaç duyulabilir.

Yumurtalık kistleri kan testi ile tespit edilmez ancak bazen şüpheli ya da menopoz döneminden sonra tespit edilen kistin iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğunun anlaşılabilmesi için CA125 testi istenebilir. Bu test erken dönemdeki bir yumurtalık kanserinde normal seviyede görülebilir. Ayrıca, CA125 testinin yüksek olması çoğu zaman adet görme ya da gebelikten dolayı da olabilir.

Kadının yaşı yumurtalık kistini etkiler mi?

Kadının yaşı yumurtalık kistini etkileyebilir. Menopoz yaşından sonra ortaya çıkan bazı kistler ile ergenlik dönemi öncesinde meydana gelen kistler kötü huylu olması açısından şüpheli kist olarak bilinir ve mutlaka yakından takip edilmelidir. Bununla birlikte ergenlik önce ya da menopoz döneminde görülen kistlerin çoğu iyi huylu kistlerdir.

Yumurtalık kisti tedavisi

Her yumurtalık kisti tedavisinin mutlaka yapılmasına gerek olmayabilir. Bazı yumurtalık kistlerinde 1-2 ay beklendiğinde kendiliğinde kaybolduğu görülebilir. Bu süreçte, kistin ne durumda olduğu, büyüme ya da küçülme olup olmadığı ultrason ile kontrol edilir. Eğer kist küçülmez ya da büyüme tespit edilirse tedavi uygulanabilir.

Yumurtalık kistlerinde 2 çeşit tedavi uygulanır:

• Doğum kontrol hapları: Doğum kontrol hapları yeni bir kist oluşmasına engel olur. Kendiliğinden kaybolan kistler için doğum kontrol hapı kullanmaya gerek yoktur.
• Kist Ameliyatı: Kist veya yumurtalığın tamamı ameliyatla çıkarılır. Yumurtalıkların tamamen alınması genelde menopozdan sonra tespit edilen kist tedavisinde uygulanır. Kist nedeniyle uygulanacak ameliyat işlemide ikiye ayrılır:

Laparoskopi yöntemi ile kist tedavisi

Kistin iyi huylu olduğu düşünülürse uygulanır. Göbek deliğine yerleştirilen bir kamera ile karın içindeki organlar, yumurtalıklar ve kist görüntülemesi yapılır. Kist duvarı yumurtalık dokusundan ayrılarak çıkarılır. Çok nadirde de olsa yumurtalığın tamamının alınması gerekebilir. Böyle bir durumda kist patlatılmadan özel bir torba içerisine konur ve karın boşluğu dışına çıkarılır.

Laparotomi yöntemi ile kist tedavisi

Kistin kötü huylu olduğu düşünülürse açık ameliyat ile tercih edilebilir. Çünkü kötü huylu kistlerde, kist çıkarılırken patlarsa, kötü huylu hücrelerin karın içine yayılma olasılığı vardır. Bu riski önlemek amacıyla tüm yumurtalığın çıkarılması gerekebilir ve açık ameliyat ile güvenli bir şekilde karın boşluğu dışına alınır. Ayrıca eğer kist ya da yumurtalık ameliyat sırasında çıkarıldıktan sonra iyi veya kötü huylu olup olmadığı incelenir, kötü huylu ise açık ameliyat ile devam edilir.