Polikistik Over Sendromu (PCOS)
Polikistik Over Sendromu (PCOS)
Polikistik over sendromu, üreme çağındaki kadınlarda görülen bir hormonal dengesizlik durumudur. Düzensiz adet kanamaları veya adet kanama aralarının uzun olması durumunda sıkça görülen ve androjen hormonlarının yüksekliğine bağlı olarak sivilce, tüylenme, kilo alımı ve kısırlık belirtilerini gösterir. Hastaların over dokusunda çok sayıda içi su dolu minik kist görünümlü inci tanesi gibi dizilmiş öncül yumurtalar bulunduğu için polikistik over ismini almıştır.
Polikistik Over neden oluşur?
Polikistik overin neden oluştuğu tam olarak bilinmezken kalıtımın önemli rol oynadığı kabul görmüş bir gerçektir aslında. Polikistik over tanısı konan genç kadınların çoğunun ailesindeki kadınlarda da benzer şikayetleri ve tanıyı saptanabiliyor. Aşırı insülin salınımı ve dokularda bu insüline olan direnç, aşırı androjen salınımı ve normal popülasyona göre kanda düşük düzey inflamasyonun meydana gelmesi polikistik overa ve onun semptomlarına yol açan bir kısır döngü oluşturur.
Polikistik over sendromu ne zaman ortaya çıkar?
Polikistik overe bağlı şikayetler genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkar. Ancak bazen geç ergenlik dönemine kadar bulgu vermeyedebilir. Bununla birlikte şikayetler yaşın ilerlemesi ile birlikte azalır ve 35 yaşından sonra kadınlar daha normal bir düzen gösterirler. Menopoz döneminden sonra polikistik over sendromuna bağlı şikayetler görülmez.
Polikistik Overin belirtileri nelerdir?
Hastalar karşımıza farklı şikayetlerle çıkabilmektedirler. Kimisinde klasik yakınmaların sadece biri kimisinde hepsi ya da bir kaçı olabilir, bazı hastalarda yıllarca hiç bir şikayet oluşturmayıp çocuk sahibi olamadığı zaman böyle bir durumun varlığı da saptanabilir. En sık görülen şikayetler şu şekildedir;
- Adet düzensizliği, adet aralarının uzun olması (oligomenore)
- Sivilce
- Karın çevresinde yağ birikimi, kilo verememe
- Tüylenme
- Kısırlık
- Erkek tipi saç dökülmesi
Polikistik Overin neden olduğu sorunlar
- Kısırlık
- Erken gebelik kayıpları veya preterm doğum
- İnsülin direnci, tip 2 diyabet
- Gestasyonel diyabet
- Metabolik sendrom, obezite, diyabet, hipertansiyonla giden tablo
- Uyku apnesi
- Karaciğer yağlanması
- Düzensiz adet kanamaları
- Depresyon ve yeme bozuklukları
- Endometriyum kanseri
Obezite polikistik overde şikayetlerin ve yan etkilerin şiddetlenmesine neden olan en önemli kriterdir ve kilo veren hastalarda şikayetlerin ve yan etkileri azaldığı hatta düzeldiği gözlenmektedir.
Polikistik Over tanısı
Kandaki hormon seviyelerinde olan değişimler ile şeker ve kolesterol düzeyini değerlendirmek için kan testi yapılır. Ayrıca ultrason ile yumurtalıklarda küçük kistlerin yumurtalık çeperine yakın şekilde yerleşmiş olarak göründüğü tipik görüntünün varlığı araştırılır.
Polikistik over sendromu hastalarında kanda androjen adı verilen erkeklik hormonlarının (testosteron, DHEAS, 17 hidroksi-progesteron) yüksek olması ve bu hormonların yükselmesine neden olabilecek başka bir hastalığın bulunmaması teşhiste çok önemlidir. Bunun yanında kandaki LH ve insülin hormon seviyelerinin yüksek olması PCOS tanısında faydalı olabilir. Adet düzensizliğine sebep olan diğer sebeplerin ayrımında, kanda süt hormonu (prolaktin) ve tiroid hormon seviyelerinin değerlendirilmesi gerekebilir.
Polikistik Over tedavisi
Polikistik over sendromunun tedavisi maalesef yoktur. Uygulanan tedavilerde ki amaç, belirti ve şikayetleri ortadan kaldırmaktır. Birçok hasta küçük kistlere yönelik olarak yapılacak bir tedavinin sorunu ortadan kaldıracağına sanmaktadır ama yumurtalık içinde gözlenen kistler sorunun nedeni değil, sonucudur.
Tedavinin şekli hastanın çocuk isteği olup olmamasına göre değişir. Eğer çocuk isteği yoksa adetlerin düzenlenmesi, tüylenmenin ve saç dökülmesinin azaltılması amacıyla doğum kontrol hapları kullanılır. Ayrıca doğum kontrol hapları rahim ve yumurtalık kanserine karşı da koruyucudur. Doğum kontrol hapları hastalığı tedavi etmez, ona bağlı gelişen şikayetleri tedavi eder. Bu yüzden doğum kontrol hapları kullanılırken düzelen adet ve ortadan kalkan şikayetler, doğum kontrol hapını bıraktıktan sonra yeniden ortaya çıkacaktır.
Tüylenmenin azaltılması ve saç dökülmesinin engellenmesi için antiandrojen adı verilen bir grup ilaç da kullanılabilir. Şeker hastaları için kullanılan bazı hapların da polikistik over sendromu hastalarında şikayetleri azalttığı bilinmektedir. Ancak bu grup ilaçlar ancak sadece bir grup PCOS hastasında, özellikle kan insülin düzeyi yüksek ve kilolu hastalarda işe yaramaktadır.
Sivilcelere karşı çeşitli losyonlar veya antibiyotikler kullanılırken, ortaya çıkan tüyler ise tüy dökücü yöntemlerle tedavi edilebilir. Birçok kadın tüy dökücü yöntemlerin tüylerin daha da hızlı büyümesine neden olabileceği düşünmektedir. Ancak bu doğru değildir.
Gebelik beklentisi olan kadınlarda ise yumurta gelişimini ve atılmasını kolaylaştıran tedaviler yapılır. Polikistik Over hastalarında ek bir sorun yoksa uygun tedaviler ile gebelik mümkündür, ancak hamile kalmak zaman alabilir.
Bu süreçte kilolu birisiyseniz hasta egzersiz yapmak ve kilo verme gebelik ihtimalini artırabilir. Kilo verme birçok hastada şikayetlerin düzelmesinde faydalı olmaktadır. Vücut ağırlığının %5 azalması klinikte olumlu düzelmeler sağlayabilir. Bu yüzden düşük kalorili ve yüksek protein içerikli beslenme ve egzersiz hastalara önerilen en önemli hayat tarzı değişikliğidir.
